Son zamanlarda kalp krizi geçiren gençlerin sayısı artıyor. 30’lu, 40’lı yaşlarda bile, düzenli spor yapan ve sağlıklı görünen kişilerde kalp krizi vakaları görülüyor.
Damar tıkanıklığı artık çok erken yaşta başlıyor. Genetik faktörler, stres, bilinçsiz takviyeler ve bazı görünmeyen riskler bu tabloyu ortaya çıkarıyor.
Sporcu Olmasına Rağmen “Hiçbir Şeyi Yoktu” Deniyor
Son 10 yılda, 40 yaş altındaki kalp krizi vakaları %20 arttı. (JAMA Cardiology, 2022) Üstelik bu kişiler genellikle sigara kullanmayan, fazla kilolu olmayan ve spor yapan bireyler. Peki neden böyle oluyor?
Bir Örnek Olay
2023’te Almanya’da triatloncu bir sporcu 43 yaşında aniden hayatını kaybetti. Otopside damarlarının %90 oranında tıkalı olduğu görüldü ama kişi hiçbir belirti vermemişti. (Deutsches Ärzteblatt, 2023)
Gençlerin Kalbi Neden Risk Altında?
- Damarları esnek olduğu için tıkanıklık hemen belli olmaz.
- Göğüs ağrısı gibi belirtiler göz ardı edilebilir.
- Doktorlar gençlerde kalp krizi ihtimalini daha az düşünür.
- Genetik yatkınlık varsa küçük plaklar bile tehlikeli olabilir.
Riskli Gruplar Kimler?
- Ailesinde erken yaşta kalp krizi geçiren varsa.
- Trigliserit/HDL oranı yüksekse.
- Bel çevresi erkeklerde 102 cm, kadınlarda 88 cm’den büyükse.
Uyku süresi 6 saatten azsa.
( Cleveland Clinic, 2023)
Damar Tıkanıklığı 30’lu Yaşlarda Başlıyor
Yeni araştırmalar, 35 yaşındaki insanların neredeyse yarısında damar kireçlenmesi olduğunu gösteriyor. (European Heart Journal, 2021) Bu durum çoğunlukla fark edilmez ama ileride kalp krizine yol açabilir.
Spor Her Zaman Koruyucu Değil
Spor yapmak kalbi korur ama aşırıya kaçmak zararlı olabilir.
- Fazla egzersiz kalp ritmini bozabilir.
- Steroid kullanımı kalp kasını büyütür ama esnekliğini azaltır.
- Enerji içecekleri kalp hızını artırabilir.
Testler Normal Çıksa Bile Risk Olabilir
Bazı kişilerde tüm testler normal çıkar ama yine de kalp krizi riski vardır. Buna “maskelenmiş risk” denir. Özellikle Lipoprotein (a) seviyesi yüksekse risk artar. Türkiye’de bu test yaygın değil. (Lancet, 2022)
Kalbinizi Korumak İçin Öneriler
- Ailenizde kalp hastalığı varsa, 30 yaşından sonra EKG ve efor testi yaptırın.
- Trigliserit/HDL oranınızı 2’nin altına düşürün.
- Spor yapın ama steroid ve enerji içeceklerinden uzak durun.
- Gece en az 6 saat uyuyun.
- Omega-3, D vitamini ve magnezyum seviyenizi kontrol ettirin.
Dinlenme nabzınız 80’in üzerindeyse doktora gidin.
(ESC Guidelines, 2022)
Erken Kalp Krizinin 7 Gizli Nedeni
- Ailede erken kalp hastalığı
- Genetik yüksek LDL
- Protein tozu, steroid ve enerji içeceği kullanımı
- Vardiyalı çalışma ve uyku bozukluğu
- Aşırı stres ve öfke kontrolü
- İnsülin direnci ve karaciğer yağlanması
Sigara veya tütün ürünü kullanımı
(American Heart Association, 2022)
Kalp Yaşı Nedir?
Biyolojik kalp yaşı, gerçek yaşınızdan farklı olabilir. Örneğin, 35 yaşında olup kalp yaşı 50 olan kişiler daha yüksek risk taşır. Framingham Risk Skoru gibi hesaplamalarla kalp yaşınızı öğrenebilirsiniz.
Hesaplamada Dikkate Alınan Faktörler
- Yaş ve cinsiyet
- Tansiyon
- Kolesterol değerleri
- Sigara kullanımı
- Diyabet varlığı
- Ailede erken kalp hastalığı
Yaşınız ne olursa olsun kalp sağlığınıza dikkat edin. Erken önlem almak hayat kurtarır.
