Hazar Denizi’nde 2023 yılı başında ortaya çıkan gizemli ada, kısa süre içinde tamamen ortadan kayboldu. Azerbaycan açıklarında deniz altındaki çamur volkanının patlamasıyla oluşan adacık, yalnızca haftalar varlığını sürdürebildi.
NASA Dünya Gözlemevi tarafından yayımlanan uydu görüntülerine göre, Kumani Bank adı verilen bu volkan, Azerbaycan’ın doğu kıyısının yaklaşık 24 kilometre açığında yer alıyor. 2023 Ocak ayı sonunda gerçekleşen patlama, 4 Şubat itibarıyla 400 metre çapında yeni bir kara parçası oluşturmuştu. Ancak uzmanlar, bu “hayalet ada”nın bugün itibarıyla tamamen yok olduğunu belirtiyor.
Sekizinci Patlama
Kumani Bank, 1861’de keşfedilmesinden bu yana sekiz kez patladı. Bu patlamaların her biri birkaç gün sürmesine rağmen, geçici adacıkların oluşmasına yol açtı. En güçlü patlama ise 1950’de yaşandı; o dönemde ortaya çıkan ada, 6 metre yüksekliğe ve 700 metre genişliğe ulaşmıştı.
Çamur volkanları klasik yanardağlardan farklı olarak lav ve kül değil, aşırı ısınmış çamur ve su püskürtüyor. Ancak barındırdıkları yüksek basınçlı doğalgaz sebebiyle zaman zaman devasa alev patlamalarına yol açabiliyorlar. Nitekim 2021’de yine aynı bölgede yaşanan bir patlamanın, yüzlerce metre yükseğe ulaşan bir ateş sütunu oluşturduğu tahmin ediliyor.
Azerbaycan, Çamur Volkanlarının Merkezi
Azerbaycan, dünyada en fazla çamur volkanına sahip ülkelerden biri. Hem karada hem denizin altında 300’den fazla aktif çamur volkanı bulunuyor. Bunun nedeni ise ülkenin, Arap ve Avrasya tektonik plakalarının çarpıştığı “yakınsama kuşağı” üzerinde yer alması.
Dünyadaki Diğer “Geçici Adalar”
Hazar Denizi’ndeki örnek tek değil. 2015’te Tonga’daki Hunga Tonga-Hunga Ha’apai yanardağının patlamasıyla oluşan ada, 2022’deki büyük patlamayla yok oldu. Bilim insanları, o adada keşfedilen bazı benzersiz mikrobiyal türlerin de patlamayla birlikte yok olduğunu açıklamıştı.
Benzer şekilde, Japonya açıklarındaki Iwo Jima yakınında Ekim 2023’te oluşan Niijima (Yeni Ada), Mart 2024’te hızla denize gömülmeye başladı. Uydu görüntüleri hâlâ volkanik hareketliliği gösteriyor olsa da, adanın büyük kısmı artık sular altında.
